Osiedle Zagrody – to tu mają początek Niepołomice.
HISTORIA
„Początek pierwszy o założeniu Niepołomic” – z Kroniki Kazimierza Bisztygi /pisownia oryginalna/
„Razu jednego, gdym rozmyślał nad ułożeniem Kroniki o pierwszym założeniu Niepołomic, dostałem widzenie jasne na śnie na Dzień Zaduszny z dnia 1 na 2 listopada 1877 r., że jakaś osoba męska mnie nieznana wspólnie zemną idąc na miejsce położone gdzie na teraz Partykówka istnieje i wskazuje mi Dom pierwszy zbudowany, gdzie teraz – Niepołomice założone, i na tem Domie ze strony frontowy w pół zrębu na węgle narożnym tabliczkę kamienną dobrze umocowaną z wyrytym rokiem 1008., i że w tym roku jest pierwszy początek założenia Niepołomic, na onym miejscu wypaleniska w lasach królewskich, jak tradycja ludowa wspomina.
A zatem godnem jest uwagi powyższe widzenie, że przed zbudowaniem zamku i Kościoła murowanego z cegieł już od roku 1008 do roku 1350 Niepołomice wioska istniała, i składała się z kilkadziesiąt gospodarzy, którzy posiadali gronta królewskie, a zato obowiązani byli pełnić usługi królewskie, przytem posiadali już religię rzymskokatolicką bo z dokumentów kościelnych okazuje się ze dziesięcinę z drugiemi wsiami, to jest Wolą batorską, Kłajem, i gołym Brzegiem należeli do Konsystarza Krakowskiego, i w tejże wiosce był zbudowany Dwór drzewiany dla pomieszkania Królów polskich i ich Dworzan, gdy przyjeżdżali na łowy wszelkiego zwierza do puszcz.”
* Partykówka – obecnie w obszarze osiedla Zagrody
Z legend i podań ludowych można wnioskować, że pierwsza zabudowa osady Zagrody powstaje w początkach Państwa Polskiego. Najbardziej znana historia osiedla sięga czasów Króla Kazimierza Wielkiego i jest nierozłącznie związana z historią Niepołomic. To na terenie naszego osiedla, jak głosi legenda, Król polski, który często przebierał się w chłopski strój i w takim przebraniu wędrował nocami po wsiach, by poznać życie swoich najuboższych poddanych, zawitał do chaty rodziny Trzosów, znajdującej się w dawnej osadzie Świdowa. Tam zgodnie z podaniem też został ubogo, ale szczerze ugoszczony, a następnie zasłał ojcem chrzestnym ich syna.
Zabudowała historyczna osiedla to przede wszystkim zabudowa mieszkaniowo – zagrodowa. Mieszkańcy dawnych osad zajmowali się głównie działalnością usługową przy zamku królewskim, rolnictwem a w późniejszym czasie obsługą transportu rzecznego związanego z spławianiem drewna i soli. Na terenie naszego osiedla istniał młyn, port rzeczny oraz skład solny. Funkcjonowała również przeprawa promowa na rzece Wiśle. [1]
Tak opisał osady w kronice w 1882 roku ówczesny naczelnik Niepołomic Kazimierz Bisztyga w rozdziale pt. „Przedstawienie Miasteczka Niepołomice z jego dziesięcioma przyległościami włościan, w obecnym czasie” /pisowniana oryginalna/
„Części gminy miejskiej odleglejsze maja swoja nazwę starożytną jak następuje: … Część 4ta Świdowa położona nad Wisłą, w której to Król polski Kazimierz Wielki gospodarzowi tamtejszemu Trzosce Dzięcię trzymał do chrztu, składa się z 30 Domów drzewianych słomą krytych, nadto ma dwa domy murowane jeden drzewiany i Solny Skład gontem kryte. (…)
Część 6sta Pasternik położony nad rzeką Wisłą składa się z 3 domów murowanych i 34 Domy drzewiane słomą kryte. (…)
Do ciekawego odkrycia archeologicznego doszło, w marcu 2001 roku. Podczas prac w ogrodzie Pan Antoni Siwek mieszkaniec osiedla Zagrody wykopał zawinięte w skórę wyroby z brązu. Wśród nich były bransolety, dwa naramienniki i siekierka. Razem 63 szt. Zdaniem archeologów z Muzeum Żup w Wieliczce, znalezisko pochodziło sprzed 3500 lat. Po tym zdarzeniu zostały w tym ogrodzie przeprowadzone prace archeologiczne, w trakcie których odkryto ślady osady z I wieku pne. [1, 2]
POŁOŻENIE:
Osiedle Zagrody położone jest w północno-zachodniej części Niepołomic. Od północy przez rzekę Wisłę, graniczy z Krakowem, od południa z osiedlami: Śródmieście, Borczów, od wschodu z osiedlem Jazy a od zachodu z osiedlem Podgrabie. Aktualnie w skład osiedla wchodzą dawne osady: Świdowa, Pasternik I, Pasternik II oraz w części Grabie – Kątek.
Ulice należące do osiedla Zagrody:
Akacjowa (nr parzyste do nr 8, nr nieparzyste do nr 11), Fabryczna, Grabska (od nr 8), Jasna, Kątek, Kolejowa, Kwiatowa, Moczydło, Nowa, Ogrodowa, Osiedle Robotnicze, Pionierów, Poręby, Portowa, Robotnicza, Rolnicza, Skarbowa, Stawowa, Stefana Batorego (nr parzyste do 20, nr nieparzyste do 29), Wałowa, Wincentego Witosa, Władysława Wimmera (do Płaszowskiej), Wodna, Zagrody.
Przypisy:
- Julian Zinkow, „Wokół Niepołomic i Puszczy Niepołomickiej” Przewodnik monograficzny, wyd 2, UMiG Niepołomice 2009.
- Anna Siwek, Antoni Siwek, „Kronika Niepołomic”, UMiG Niepołomice, Niepołomice 2005.